Thomas Aalderink Geld & Carrière 15 okt 2025, 08:47

Leestijd: 4 minuten

Het verschil in modaal, gemiddeld én mediaan inkomen in ons land

Hoeveel verdient de gemiddelde Nederlander? Voor het antwoord op die vraag kijken we vaak naar drie verschillende bedragen: het gemiddelde, de mediaan en het modale inkomen. Maar welke geeft het beste beeld? En waarom zijn de verschillen tussen deze drie rekenmethoden zo groot?

Laten we beginnen bij het bedrag dat je het vaakst hoort als het gaat over het inkomen van de gewone Nederlander: het modale inkomen. Dit is het referentie-inkomen dat wordt berekend en gebruikt door het Centraal Planbureau (CPB), bijvoorbeeld bij begrotingen en koopkrachtplaatjes.

Hoeveel Jan Modaal verdient, leidt het CPB af van het gemiddelde loon uit de cao-loonstatistieken. Het is geen exacte wiskundige berekening, maar meer een schatting. Er wordt met een aantal factoren rekening gehouden en daar rolt uiteindelijk een herkenbaar jaarsalaris uit dat volgens het CPB representatief is voor een ‘modale’ werknemer.

Om erachter te komen hoeveel een gewone Nederlander verdient, kun je ook terecht bij een andere bekende overheidsinstantie: het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In hun database vind je bergen aan data over de inkomens in Nederland. Het CBS haalt die informatie zoveel mogelijk uit bestaande registraties van de overheid en bedrijven, en verzamelt daarnaast ook zelf gegevens via enquêtes.

Het gemiddeld, mediaan en modaal inkomen in Nederland

Er zit dus een verschil tussen waar het CPB en het CBS hun gegevens vandaan halen. Daarnaast gebruiken ze andere methodes om te bepalen wat een gewone Nederlander verdient. Zoals gezegd gebruikt het CPB een eigen berekening, terwijl het CBS juist twee klassieke rekenmethodes hanteert die je misschien nog wel kent van de middelbare school: het gemiddelde en de mediaan.

Wanneer we deze bedragen op een rij zetten, krijgen we dan ook drie verschillende bruto jaarinkomens. We vergelijken hiervoor de cijfers van 2024, omdat dit de meest recente data is die bij het CBS beschikbaar is:

(Bron: CPB, Centraal Economisch Plan 2025 en CBS, Inkomen van personen)

Wat direct opvalt, is dat het modaal inkomen volgens het CPB en het gemiddelde inkomen volgens het CBS redelijk dicht bij elkaar liggen. Verrassend is dat niet, want ook het CPB gebruikt het gemiddelde brutoloon als vertrekpunt. Je kunt echter betwisten of dat wel representatief is voor de ‘gewone Nederlander’.

Mediaan inkomen vs gemiddeld inkomen

Zo valt er best wat voor te zeggen om juist de mediaan te gebruiken als je iets wilt zeggen over het inkomen van de doorsnee Nederlander. De mediaan is de middenwaarde van alle salarissen: de helft van de mensen verdient meer, de andere helft minder. De mediaan is daardoor veel minder gevoelig voor uitschieters.

Het gemiddelde inkomen in Nederland ligt bijna 25 procent hoger dan het mediaan inkomen, omdat de uitschieters zwaarder meewegen. Het aantal mensen met een topinkomen is misschien laag, maar hun salaris is zó hoog dat het het gemiddelde flink omhoog trekt. Als je dus wil weten wat een ‘gewone’ Nederlander verdient, kun je beter naar de mediaan kijken.

Het inkomen van de gemiddelde Nederlander volgens 1,2 miljoen loonstrookjes

Om je een nog beter beeld te geven van het inkomen in Nederland, kijken we ook even verder dan onze overheidsvrienden van het CBS en het CPB. Want als het om inkomens gaat, zijn er nog genoeg andere bronnen die een net wat ander beeld laten zien. Bijvoorbeeld de Loonindex van Van Spaendonck.

Dit adviesbureau kijkt ieder kwartaal naar het inkomen in Nederland op basis van meer dan een miljoen loonstroken van 145.000 mkb-bedrijven. De cijfers van Van Spaendonck zijn dus geen ramingen of schattingen, maar keiharde euro’s die daadwerkelijk op de rekening van werkenden zijn beland. Ook zij maken een verdeling op basis van het gemiddelde en de mediaan. Hieronder vind je de cijfers van 2025:

(Bron: Van Spaendonck, Loonindex)

Wat opvalt, is dat ook hier het gemiddelde inkomen hoger ligt dan het mediane inkomen. Het verschil is echter een stuk kleiner dan volgens de cijfers van het CBS. Volgens Van Spaendonck scheelt het een kleine 15 procent, terwijl dat bij het CBS richting de 25 procent ging. Dat verschil valt echter goed te verklaren.

Waarom de cijfers zo uiteenlopen

Het grotere verschil tussen het gemiddelde en de mediaan bij het CBS heeft vooral te maken met de groep mensen die wordt meegenomen in de berekening. Het CBS kijkt naar alle Nederlanders: van fulltimers tot deeltijders, van zelfstandigen tot uitkeringsgerechtigden, en zelfs mensen met beleggingsinkomen. Daardoor is de spreiding in inkomens veel groter, met aan de onderkant veel lage inkomens en aan de bovenkant een kleine groep grootverdieners die het gemiddelde flink omhoogtrekken.

Van Spaendonck richt zich daarentegen op werknemers in het mkb. Dat is een meer homogene groep, zonder extreme uitschieters aan de boven- of onderkant. Daardoor liggen het gemiddelde en de mediaan bij hen automatisch dichter bij elkaar.

Wat is modaal in Europa?

Er is dus niet één sluitend antwoord op de vraag hoeveel de gemiddelde Nederlander verdient. Het hangt er maar net vanaf welke data je gebruikt en welke rekenmethode je hanteert. Er is zelfs nóg een methode die we in dit artikel niet hebben besproken, eentje die in heel Europa wordt gebruikt. Benieuwd wat daaruit komt en hoe Nederland het doet vergeleken met de landen om ons heen? Lees dan hier verder.