Pim Jansen Gezondheid 26 dec 2019, 10:02

Leestijd: 4 minuten

Kerst is een ramp voor je lever en dat komt niet alleen door de drank

December is de feestmaand bij uitstek. Nu valt het aan het begin wel mee, maar als Kerst dichterbij komt, neemt ook ons consumptiegedrag toe. Even een wijntje extra, bitterballen, mooie sigaar, glaasje whisky en voor je het weet zit je al ver over de grens wat betreft het aantal calorieën, koolhydraten en vetten. Het is dan ook de tijd van genieten en niet zeuren. Die extra pondjes gaan we er in januari wel weer vanaf lijnen. Was het maar zo eenvoudig.

Een overdaad aan ongezonde voedingsstoffen schaadt ons lichaam. Het meest verraderlijke aspect is juist dat je het amper merkt op korte termijn. Met name de combinatie van eten met een hoog vetpercentage en het gebruik van rijkelijke hoeveelheden alcohol kan op lange termijn schade veroorzaken aan de lever. Drink en eet met mate zou dus het advies moeten zijn.

De eerste slok

Een kerstmaaltijd zonder wijn is nagenoeg ondenkbaar. Vruchtensapjes zijn immers voor de kleinsten, dus doen we ons te goed aan alles wat God verboden heeft. Het is immers maar één keer kerst. Ondertussen draait de lever overuren: het ontleedt de alcohol en zet het om in water en koolstofdioxide. Die restproducten raken we via het toilet weer kwijt. Niks aan de hand zou je denken, maar net als een gewone fabriek kan ook de lever te maken krijgen met overproductie, een capaciteitsprobleem dus.

De taak van de lever is voornamelijk om het lichaam te ontgiften. Het breekt de voedingsstoffen in twee groepen: hetgeen wat bruikbaar is en hetgeen wat afgescheiden wordt. De bruikbare stoffen zijn bijvoorbeeld de antioxidanten in wijn of de koolhydraten in bier. Het hele proces is een no-brainer voor de lever, maar het metabolisme van alcohol creëert vetzuren, die worden opgeslagen als triglyceriden, een soort cholesterol, tot je lichaam ze kan gebruiken. Handig toch? Behalve als je teveel eet of drinkt. Dan loop je de kans dat je lever overspannen raakt.

Wat als je lever overspannen raakt

Het goede nieuws is dat je behoorlijk je best moet doen om je lever in een overspannen staat te brengen. Dat zal dus ook niet gebeuren na een feestmaaltijd. Het probleem ontstaat als je de lever extra onder druk zet door vreetbuien en laten we eerlijk zijn, rond de kerst is het vaak eten, eten en nog eens eten. Dan hebben we het nog niet eens gehad over het drinkpatroon. Hoe meer je drinkt, hoe meer je lever die triglyceriden gaat verwerken. Neem daarbij het gegeven dat de lever maar een beperkte capaciteit heeft.

Met name rond de feestdagen neemt de consumptiedrang toe en zal de lever op een gegeven moment zeggen: zoek het lekker zelf uit. Dit veroorzaakt ontsteking en doodt uiteindelijk de levercellen, waardoor littekenweefsel ontstaat (dit kan leiden tot cirrose, een probleem dat steeds meer voorkomt bij 25- tot 34-jarigen). Niet goed dus. Denk nu niet dat het mee zal vallen. Slechts drie vreet- en drinkmomenten per week zijn voldoende, als je daarbij vijf drankjes of meer nuttigt.

Minder drinken tijdens de Kerst is slim, maar er is meer

Als je denkt dat je leverproblemen op lange termijn kunt voorkomen door minder te drinken, dan kom je bedrogen uit. Natuurlijk is het van belang om je drinkpatroon te matigen. Het gaat echter niet enkel om de inname van alcohol. Ook het matigen van een ongezond eetpatroon is van belang.

Feestelijke voedingsmiddelen (van het type met veel verzadigd vet, geraffineerde koolhydraten of verwerkt rood vlees) in combinatie met de vaak gegarandeerde gewichtstoename, kunnen leiden tot niet-alcoholische leververvetting (NAFLD). Ondertussen veroorzaakt dat vet dezelfde ravage als alcohol, ontsteking en uiteindelijk littekens, zonder de mogelijkheid op herstel. NAFLD kan zich in slechts zes weken ontwikkelen. Je moet er wel je best voor doen, maar het kan goed lukken.

Je lever kan zich herstellen

Voorkomen van leverschade is dus belangrijk. Nu hoef je echt niet te gaan denken aan een macrobiotische kerstmaaltijd ter vervanging van de gevulde kalkoen. Bewust omgaan met de gevaren kan echter geen kwaad. Lukt het deze Kerst niet om echt te minderen, zorg er dan voor dat je na de feestmaand jezelf streng onder handen neemt. Een maand zonder alcohol (geen bier, geen wijn, ook niet tijdens een diner met een zakelijke relatie) kan de vetopslag in de lever en de ontsteking verminderen.

Je kunt een deel van het vet dat NAFLD veroorzaakt, ongedaan maken door extra aandacht te geven aan wat je eet en de porties te verkleinen: vijf procent van je gewicht verliezen kan het vet in de lever met dertig procent laten afnemen. Het is de moeite dus zeker waard om even te minderen.