Koen Lorijn Films & Series 25 apr 2025, 11:29

Leestijd: 4 minuten

Zo stipt is Conclave over nieuwe paus en dit zijn de onjuistheden

Afgelopen weekend is Paus Franciscus overleden. Dat betekent dat één van de oudste en geheimzinnigste processen ter wereld op het punt staat om te beginnen. Hoeveel gelijkenissen vertoont het echte conclaaf met dat wat we in de film Conclave op Amazon Prime Video hebben gezien? Dit zegt een experts en historici.

Toen ons afgelopen weekend het nieuws bereikte, kwamen er direct een aantal gedachtes omhoog. Alle kardinalen die naar Rome reizen voor het conclaaf, het stemmen op de nieuwe paus in de sixtijnse kapel en de witte rook die uit de schoorsteen dwarrelt. En daarna: hoe anders zou het gaan dan we in de film Conclave hebben gezien? De film die, alsof ze het aanvoelden, ongeveer een halfjaar geleden uitkwam, beschrijft het reilen en zeilen binnen het Vaticaan na het plotselinge overlijden van de paus. Hoe accuraat is dit beeld van een van de meest geheimzinnige processen ter wereld?

Conclave met Ralph Fiennes

Conclave is een verfilming van een boek uit 2016 van Robert Harris. Geregisseerd door Edward Bergen (All Quiet on the Western Front). In de film, nu te zien op Amazon Prime Video, volgen we kardinaal Lawrence (Ralph Fiennes, Harry Potter). Na het overlijden van de paus blijkt dat hij Lawrence koos om het troonopvolgingsproces te begeleiden. Wat volgt is een machtsstrijd tussen verschillende fracties van kardinalen, ieder met een eigen agenda en visie voor de Rooms-Katholieke Kerk.

Ondanks dat de film in de bios een beetje ondersneeuwde, werd het een enorm succes bij de Oscars en op Amazon Prime Video. Conclave werd voor acht Oscars genomineerd, waaronder best picture en het won de Oscar voor best adapted screenplay. Hoofdrolspeler Ralph Fiennes werd genomineerd voor de prijs van beste mannelijke hoofdrol, maar verloor deze uiteindelijk van Adrien Brody (The Brutalist). De film is dus in ieder geval heel goed gelukt.

Experts zijn het eens: film lijkt op echte conclaaf

Gelukkig zijn wij niet de enige die ons dit afvroegen hoe accuraat de film is. The Guardian schakelde een historicus in. Veel aspecten van het proces blijken volledig te kloppen. “De film slaagt er goed in om een balans te vinden tussen het menselijke – ambitieuze mannen met sterke gevoelens over wat de kerk naartoe moet – en de Heilige Geest, waarvan ze geloven dat deze het proces begeleidt”, stelt Kathleen Sprows Cummings, een in het katholicisme gespecialiseerde historicus . “Het is opmerkelijk hoeveel ze correct hebben van het conclaaf dat eigenlijk geheim is.” Bill Cavanaugh, een professor Katholieke Studies aan DePaul University in Chicago, bevestigt dit. “Veel details kloppen”.

‘Zwaar aangezette politiek’

Als ze dan toch één ‘fout’ moeten benoemen, heeft dat te maken met de fractiestrijd. Deze is volgens beide experts wat aangezet. “Er zijn liberale en conservatieve visies binnen de Kerk, maar de politiek is waarschijnlijk een beetje overdreven in de film”, aldus Cavanaugh.

“Kardinalen vallen niet netjes onder te verdelen in progressieve en conservatieve kampen. Over het algemeen is het veel meer een mengelmoesje”. Cummings: “Conclave laat vooral goed zien welke gesprekken er gevoerd worden vóór het conclaaf, bij de Algemene Gemeente”, zegt Cummings. “Maar je noemt zo’n film als deze natuurlijk niet Algemene Gemeente“.

Feitelijke onjuistheden

Zowel Cavanaugh als Cummings merkten nog enkele onnauwkeurigheden op in Conclave. Zoals de invloedrijke aanwezigheid van kardinaal Benitez (Carlos Diehz), een Mexicaanse kardinaal die in het geheim (‘in pectore’) door de paus tot aartsbisschop van Kabul werd benoemd voor zijn dood. Hij komt naar voren komt als een dark horse-mededinger en uiteindelijk de nieuw gekozen paus. “Het idee dat een kardinaal in pectore zomaar naar het conclaaf zou kunnen gaan en zeggen: ‘Hé, ik ben hier om te stemmen’ – dat kan eigenlijk niet gebeuren”, verklaart Cummings. “Een kardinaal krijgt pas de privileges van het kardinaal zijn als hij publiekelijk als zodanig wordt aangekondigd.”

Camerlengo

De rol van Ralph Fiennes als decaan van het College van Kardinalen werd verward met die van de camerlengo, de belangrijkste hoogwaardigheidsbekleder die van de paus opdracht kreeg om toezicht te houden op de overgang. De film heeft gelijk dat de rol van camerlengo een kardinaal niet diskwalificeert om tot paus gekozen te worden, maar het is wel ongebruikelijk. Volgens de Times zijn slechts twee camerlengo’s ooit tot paus gekozen: Gioacchino Pecci, als paus Leo XIII in 1878, en Eugenio Pacelli, als paus Pius XII in 1939.

Rondsnuffelende non, aanslag en gekochte stemmen

Omdat het college echt afgezonderd is, is het onwaarschijnlijk dat de non van Isabella Rossellini ’s nachts rondsnuffelt. Er is nog nooit bewijs gevonden dat een kardinaal stemmen heeft gekocht, zoals wordt beweerd tegen kardinaal Tremblay. En de logistiek van een bom die de ramen van de Sixtijnse Kapel opblaast, in een terroristische aanval die ongeveer lijkt op de ‘oktober verrassing’ van het Vaticaan, was volgens Cummings hoogst onwaarschijnlijk. Maar “procedureel hadden ze het goed in Conclave“, zegt ze. “En de esthetiek is absoluut verbluffend.”

Op naar de nieuwe paus

Ben je benieuwd hoe de machtigste geestelijk leider ter wereld gekozen wordt, dan geeft Conclave een aardig idee. Je stream de film nu op Amazon Prime. Niet zo’n filmliefhebber? Ook onze collega’s van Metro leggen het proces stap voor stap uit.